امنیت و صلح رهاورد دیپلماسی شهری

امنیت و صلح همواره از دغدغه‌های مهم بشر به شمار می‌رفته است و حکومت‌ها برای رسیدن به امنیت تدابیر دفاعی و نظامی مختلفی را در پیش می‌گرفته‌اند. اگرچه استقرار امنیت و ایجاد صلح اساسا از مهم‌ترین کارکرد‌های حکومت‌ها در طول تاریخ محسوب می‌شده است، با بروز تحولات جدید، بازیگران غیردولتی و به‌ویژه شهر‌ها هم در این عرصه خیلی فعال شده‌اند. دلایل مختلفی وجود دارد که موجب می‌شود شهر‌ها در عرصه صلح‌سازی و کاهش منازعه نقش موثری داشته باشند. شاید مهم‌ترین دلیل این باشد که شهر‌ها جزو اولین مناطقی هستند که آتش جنگ به آن‌ها سرایت می‌کند و درواقع شهروندان و افراد محلی، قربانیان اصلی و بی‌پناه جنگ‌ها محسوب می‌شوند.

 

تجربه حملات متعدد هوایی طرف‌های درگیر در جنگ جهانی دوم و ویرانی شهر‌ها و کشته‌شدن شهروندان، گواه روشنی بر این موضوع است. حمله ناجوانمردانه اتمی ایالات متحده آمریکا به دو شهر هیروشیما و ناکازاکی در پایان جنگ جهانی دوم و کشته‌شدن اغلب جمعیت این دو شهر، یکی از تلخ‌ترین تاثیرات جنگ‌ها علیه شهر‌ها و شهروندان بی‌گناه را نشان می‌دهد. حمله طرف‌های منازعه به شهر‌های عراق، سوریه، لیبی و موارد دیگر در قرن ۲۱ نشان داد که شهر‌ها همچنان جزو اهداف اصلی در منازعات محسوب می‌شوند. برخلاف مسئولان سطح ملی که درگیر مسائل کلان جنگ در سطح کشور هستند و ارتباط مستقیمی با شهروندان درگیر در جنگ ندارند، شهرداران و نهاد‌های محلی شهری به‌طور مستقیم با فاجعه ناشی از جنگ علیه شهر‌ها درگیر هستند و از این رو احساس مسئولیت بیشتری برای پایان منازعه و کاهش درد و رنج مردم و شهروندان دارند. از سوی دیگر شهر‌ها و بازیگران سطح محلی فاقد ارتش و نیروی نظامی هستند و از این رو رویکرد اصلی آن‌ها استفاده از شیوه‌های غیرنظامی و بهره‌برداری از حداکثر ظرفیت‌های مردمی و تعامل‌های متعدد بین نهاد‌های محلی در عرصه بین‌المللی است.

شهر‌ها و نهاد‌های شهری در دو مرحله یعنی حین منازعه و پس از منازعه نیز اقداماتی را برای کمک به آسیب‌دیدگان غیرنظامی و تلاش برای حل منازعه و همچنین کمک‌های مادی و معنوی پس از منازعه در بازسازی و توانمندسازی مردم انجام می‌دهند. به عنوان نمونه می‌توان به ایجاد لابی برای فعال‌کردن سازمان‌های بین‌المللی برای مداخله در منازعه و برقراری صلح و ارسال کمک‌های مورد نیاز به شهر‌های جنگ‌زده یا درگیر منازعه اشاره کرد. فعالیت انجمن کلان‌شهر‌های هلندی (VNG) و شبکه اروپایی مقامات محلی (ELPME) با هدف نفوذ در ساختار‌های سیاسی اتحادیه اروپا به‌منظور حمایت از مردم فلسطین و ارسال کمک‌های شهر‌های مختلف به مردم غزه در این زمینه قابل طرح است. ضمن اینکه شهر‌ها و نهاد‌های محلی پس از منازعه نیز می‌توانند با کمک در فرایند بازسازی شهر‌های جنگ‌زده، جذب اعتبارات و ارائه آموزش‌ها و مشاوره‌ها به یاری این شهر‌ها بپردازند.